Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Krzysztof Jurgiel
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Warszawa
Szanowny Panie Ministrze zwracamy się z prośbą w sprawie;
Wymiany sąsiedzkiej nasion do siewu:
Członkowie Kujawsko- Pomorskiego Stowarzyszenia Producentów Ekologicznych EKOŁAN
zwracamy się uprzejmą prośbą o interpretację przepisów, w kwestii korzystania przez rolników z wymiany sąsiedzkiej nasion. Obyczaj ten jest tradycyjnie związany z działalnością rolniczą. Nasiona były wymieniane przez rolników od zarania powstania rolnictwa. Obowiązujące przepisy nie podejmują kwestii wymiany sąsiedzkiej nasion, traktując ją jako obszar nie objęty regulacjami prawnymi. Niestety obecnie stosowane interpretacje przepisów ograniczają zupełnie możliwość korzystania z tej formy wymiany nasion przez rolników, zwłaszcza w przypadku rolnictwa ekologicznego.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 nie przewiduje szczególnych regulacji dotyczących wykorzystania nasion w uprawach z wyjątkiem Pakietu 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie gdzie dopłatę można otrzymać w przypadku uprawy odmian regionalnych i/lub amatorskich zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze z kwalifikowanego materiału siewnego lub gatunków umieszczonych na liście z wytworzonych przez rolnika nasion. W Pakiecie ?rolnictwo ekologiczne? warunki ogólne prowadzenia działalności sformułowane są w rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 oraz rozporządzeniu Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli. Artykuł 45 rozporządzenia 889/2008 określa użycie nasion i wegetatywnego materiału rozmnożeniowego nieuzyskanych przy pomocy metod produkcji ekologicznej, gdzie sformułowane są zasady odstępstwa w przypadku korzystania z nasion, które nie mają pochodzenia ekologicznego. Rozporządzenie nie odnosi się do zagadnienia jakości nasion oraz ich kwalifikacji.
W swoich założeniach PROW zakłada przestrzeganie wszystkich obowiązujących przepisów związanych z produkcją rolniczą. Kwestię materiału siewnego reguluje Ustawa o nasiennictwie Poz. 1512 z dnia 9 listopada 2012 r.
Art. 1. 1. Ustawa reguluje sprawy:
1) rejestracji odmian oraz wytwarzania, oceny i kontroli materiału siewnego odmian gatunków roślin uprawnych określonych w: ???????????.
2) wytwarzania, oceny i kontroli materiału siewnego następujących roślin uprawnych:
a) roślin ozdobnych lub użytkowanych jako rośliny ozdobne,
b) nieprzeznaczonych do obrotu na obszarze Unii Europejskiej odmian gatunków roślin rolniczych objętych systemami oceny określonymi przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), ogłoszonymi na stronach internetowych tej organizacji,
c) sadzonek winorośli
? oraz obrotu tym materiałem.
3. Wykaz gatunków roślin, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. c, ogłasza minister właściwy do spraw rolnictwa, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, z podziałem na grupy roślin: rolnicze, warzywne i sadownicze oraz podgrupy roślin, podając nazwę w języku polskim i nazwę botaniczną rośliny.
8) materiał siewny ? oznacza rośliny lub ich części przeznaczone do siewu, sadzenia, szczepienia, okulizacji lub innego sposobu rozmnażania roślin, spełniające wymagania w zakresie wytwarzania i jakości dla danej kategorii
19) obrót ? oznacza oferowanie do sprzedaży, sprzedaż, dostawę materiału siewnego lub inny sposób dysponowania tym materiałem, z wyłączeniem materiału siewnego przeznaczonego do:
a) oceny i kontroli,
b) przerobu, uszlachetniania i pakowania,
c) innych celów niż siew i sadzenie,
d) celów naukowych, doświadczalnych i hodowli roślin;
Kluczowymi do interpretacji przepisów jest definicja obrotu, wykaz gatunków objętych ustawą oraz definicja materiału siewnego. Definicja obrotu za obrót uznaje każdą formę zbycia materiału siewnego, w tym również darowiznę. Zakres ustawy określa między innymi wykaz gatunków. Wymieniać się można się nasionami gatunków, które nie znajdują się w wykazie np. proso, gryka, samopsza itp. i ich odmiany nie są prawnie chronione. Do rozpatrzenia pozostaje kwestia nasion gatunków znajdujących się w wykazie gatunków objętych ustawą. Ustawa dotyczy materiału siewnego, a definicja materiału siewnego określa, że są to nasiona spełniające wymagania w zakresie wytwarzania i jakości dla danej kategorii, czyli dotyczy tylko materiału kwalifikowanego. Czyli nasiona głównych gatunków rolniczych mogą być również wymieniane przez rolników. Wymiana nasion odmian prawnie chronionych jest nielegalna bez zgody właściciela odmiany.
W naszej ocenie w świetle obowiązujących przepisów wymiana sąsiedzka nasion głównych gatunków rolniczych (wymienionych na liście) oraz nasion spoza listy jest dozwolona jeżeli nie są one objęte ochroną prawną lub nie podlegają innym przepisom.
Przewodniczący Mieczysław Babalski